Apple, Google, Samsung ve General Electric (GE) gibi teknoloji devleri “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” yaklaşımını benimsiyor. “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” metodolojisi; Stanford’dan Harvard’a dünyanın önde gelen üniversitelerinde öğretiliyor. Günümüzde her alan ve sektör için önerilen “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” yaklaşımı nedir?
Teknoloji, iş yapış şekilleri, insan ihtiyaçları… Günümüzde o kadar hızlı değişiyor ki iş dünyasındaki kişi ve kurumların bu değişime ayak uydurabilmesi hem çok kolay değil hem de gerekli. Tüketim deneyimi ve beklentileri değişiyor; değişen deneyimin şifrelerini gözeterek ürün ve hizmet geliştirmek de şart. Rekabetçi sektörlerde ayakta kalmak isteyen şirketler inovatif ürünler üretmek zorunda. “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” yaklaşımı; inovasyon sürecinde fırsatları arama, müşteri ihtiyacını anlama ve doğru ürünü üretme noktalarında bu açıdan çok önemli. Yeni iş ve hizmet üretim modellerinden, çalışma şekillerinden söz ediyoruz. Bu modellerden biri olan “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” nedir? “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme”, ürün ve servis geliştiren şirketlere nasıl katkı sağlar? Dijital ve akıllı teknolojileri geliştiren şirketler açısından neden büyük önem taşıyor? İnovasyon söz konusu olduğunda “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” neden ilk akla gelen yaklaşımlardan biri? Gelin, yanıtları birlikte arayalım.
Köprünün Altına Sıkışan Kamyon
Köprünün altına sıkışan kamyon nasıl kurtulur? Acil durum personelleri, mühendisler, kamyon şoförlerinin atladığı yöntem nedir? Oradan geçmekte olan bir genç tarafından önerilen çözüm nedir?
Interaction Design Foundation’ın yayınladığı “What is Design Thinking and Why Is It So Popular?” (Tasarım Odaklı Düşünme Nedir ve Neden Bu Kadar Popüler?” adlı makaledeki bir anekdot ile başlayalım:
Standartlara göre daha alçak inşa edilmiş bir köprünün altından geçmek isteyen bir kamyon, köprünün altında sıkışır. Kamyon şoförü öyle bir durumdadır ki ne ileri ne de geri hareket edebilir. Dünyanın birçok yerinde olabilecek bir “kaza” ama ciddi bir trafik sorununa yol açabileceğinden de hemen çözülmeli. Ne yapılmalı? Acil durum personelleri, mühendisler, itfaiyeciler ve kamyon şoförleri, kamyonun sıkıştığı yerden çıkarılmasına yönelik çözüm önerileri sunar. Acil durum personeli der ki: “Kamyonu parçalara ayıralım.” Mühendis der ki “Köprünün olaya karışan bölümünü yıkalım.” Yani herkes kendi uzmanlığına dair bir çözüm önerisi ortaya koyar. O sırada köprünün yakınlarında bir genç yürüyüş yapmaktadır ve bu tartışmaya kulak misafiri olur. Kamyonun başında ne yapılması gerektiğini tartışan uzman ekibe “Neden lastiklerdeki havayı boşaltmıyorsunuz?” diye sorar. Öyle de yapılır ve kamyon sıkıştığı yerden çıkarılır.
Sık sık yüzleştiğimiz; en açık çözümlerin, çoğunlukla içinde kalmayı kendimize dayattığımız kısıtlamalar yüzünden, akla en zor gelen çözümler olmasını sembolize eden iyi bir örnek… İnsanoğlu belli düşünce kalıpları üzerinden hareket etmeye alışkın. Hatta uzmanlar ve bilirkişiler, bilgi birikimlerine o kadar sadıktırlar ki kendi bilgilerini çok zor sorgularlar. “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” ise kalıpların dışında düşünmeyi ifade eder. Bir bakıma mevcut problem çözme yöntemlerinden farklı, yeni düşünme biçimleri geliştirme çabası… “Thinking outside of the box” denilen yaklaşım.
Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme, kalıpların dışında düşünmek demek. “Thinking outside of the box” da denilen yaklaşım…
Kalıpların Dışında Düşünmek
“Tasarım odaklı düşünme” temelde, bir problemin bilinen yönlerini değerlendirmeyi ve bir problemin koşullarına katkıda bulunan daha belirsiz veya çevresel faktörleri belirlemeyi içeren bir metodoloji. Bu, somut ve bilinen yönlerin, bir çözüm bulabilmek için test edildiği daha bilimsel bir yaklaşımdan da farklı. Bilginin sürekli sorgulandığı, ilk andaki yaklaşımımızla göremeyeceğimiz alternatif stratejileri ve çözümleri belirleme girişiminde, bir problemi yeniden tanımlamamıza yardımcı olabilen iteratif (tekrarlayan) bir süreç. (Prototip üretip testler yaparak sürecin tekrar farklı yönlerine dönebilmek, iteratif çalışma yeteneğini geliştirir.) Tasarımcılar tıpkı sanatçılar gibi, egemen veya daha sık karşılaşılan problem çözme yöntemlerine alternatif yeni düşünme biçimleri geliştirmeye çalıştığı için tasarım odaklı düşünme genellikle “kalıpların dışında düşünme” olarak anılmakta. Tasarım odaklı düşünmenin merkezinde bir ürünü, kullanıcıların o ürünle nasıl etkileşim kurduğunu ve ürünün hangi koşullarda çalıştığını analiz ederek iyileştirme niyeti mevcut. Tasarım odaklı düşünme, kullanıcı deneyimlerini geliştirme yollarını ortaya çıkarmak amacıyla daha derine inmek için bir araç sunar.
Odağında “İnsan” Var
Ürün odaklı yaklaşım artık geçmişte kaldı. Teknolojide olduğu kadar tüm alanlarda insan odaklı çözümler ön planda. Biz “ürün”ü değil, ürünün sağlayacağı hizmeti satın alıyoruz; bunu talep ediyoruz. İşte bu noktada “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” metodolojisinin önemi ortaya çıkıyor çünkü bu metodoloji, tasarımcıların yaklaşımlarını stratejik, taktiksel ve operasyonel seviyedeki inovasyon ihtiyacına çözümler bulmak amacıyla kullanıyor. Odağında “insan” var. “Tasarım Odaklı Düşünme”, herhangi bir birim ya da gruba özel de değil. Sorunlara insan odaklı çözümler bulmak isteyen, yenilikçi ve yaratıcı çözümlere ihtiyacı olan herkes tarafından kullanılabilen bir metodoloji.
“Tasarım Odaklı Düşünme”nin beş ana aşaması: Empati kurun. Tanımlayın. Tasarlayın. Prototipleyin. Test edin.
İlk aşama, sorunu/ problemi ya da fırsatı (challenge) tanımlama. Hedef kitle ile empati yapılır, ihtiyaç ve beklentiler saptanır, sonuçlar yorumlanır, yaratıcı ve yenilikçi fikirler üretilir, prototip geliştilir. Böylelikle bir çözüm ortaya konur. Tasarım odaklı düşünmenin araştırma aşamasında hedef kitleler ile görüşmeler gerçekleştirilir ve “Neden?” sorusuna yanıt aranır. Fikir geliştirme ve prototip sürecinde “içgörü”lere yenilikçi ve yaratıcı fikirler bulunur. Hedef kitleye nasıl bir değer katıyor? Şirket kültürüne uygun mu? Uygulanabilirlik ölçütü nedir? Bu aşamada “Ne?” sorusuna da yanıt veriliyor. Ayrıca şirketlerdeki fikir havuzlarına entegre bir şekilde de uygulanabiliyor; “tasarım odaklı düşünme” metodolojisi… Fikir havuzlarındaki fikirler, problemler ve fırsatlara göre kategorilere ayrılıyor; şirketin odak alanlarına göre de bu kategoriler değerlendiriliyor. Tasarım odaklı düşünme workshopları devreye giriyor ve öncelikli olarak belirlenen kategoriler de “challenge”lar (problem/ fırsat) haline dönüştürülüyor.
Yalnızca İnovatif Ürünler Geliştirmek İçin Kullanılmıyor
“Design Thinking” yani “Tasarım Odaklı Düşünme” ile ilgili şu noktaların altını çizelim: Bu metodoloji, yalnızca inovatif ürünler geliştirmek için değil; yaratıcı servis, süreç ve mekan fikirleri geliştirmek için de kullanılıyor. İnsan odaklı bir metodoloji olduğunu vurgulamıştık. “Design Thinking Workshop”larında hedef kitleyi (persona) temsil eden gerçek kullanıcıların da yer alması bu açıdan önemli… Yaratıcı çözüm fikirlerinin geliştirilebilmesi için affinity diagram, empathy mapping ve journey mapping gibi tekniklerle, içgörülerin (insights) ortaya çıkarılması şart.
Tasarım odaklı düşünme ekibinde yalnızca inovasyon sürecinden sorumlu kişiler yer almaz. Teknoloji, pazarlama, kurumsal iletişim, insan kaynakları, strateji gibi tüm departmanlar sürece katkıda bulunur.
Yaratıcı fikirler tamam ama öncelikli hale gelen fikirler de prototiplenip değerlendiriliyor. Tasarım odaklı düşünme ekibindeki farklı düşünme, yaratıcılık, görsel düşünme gibi yetkinlikler workshoplarda tetiklenir. Ekip demişken sadece inovasyon ekiplerinden de söz etmiyoruz. Teknoloji, pazarlama, kurumsal iletişim, insan kaynakları, strateji gibi tüm departmanlar süreçte yer alabilir. “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme”nin tamamlayıcı bir metodoloji olduğu da unutulmamalı, yani Agile ve Lean Startup gibi metodolojilere bir alternatif olarak değerlendirmek yanlış. Çalışmaların sonucunda ortaya çıkan çözümler müşteri deneyimi, yeni bir servis, mekan, teknoloji de olabilir; süreç, hizmet, iş modeli gibi fiziksel olmayan konseptler de söz konusu.
Apple, Google, Samsung ve General Electric (GE) gibi dünyanın önde gelen markaları “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” yaklaşımını benimseyen şirketlerden. Teknolojik gelişimin baş döndürücü hızı inovasyon, AR-GE, tasarım gibi kavramları öne çıkarırken, çok boyutlu düşünmeyi de kaçınılmaz kılıyor. Dijital ve akıllı teknolojileri geliştiren şirketler “Design Thinking/ Tasarım Odaklı Düşünme” yaklaşımını benimserken, bu yaklaşım Stanford, Harvard ve MIT gibi dünyanın önde gelen üniversitelerinde de öğretiliyor. Üniversitelerde özellikle beş aşama üzerinde duruluyor: “Empati kurun. Tanımlayın. Tasarlayın. Prototipleyin. Test edin.” Edebiyat, sanat, müzik, bilim, mühendislik ve ticaret alanındaki tüm büyük yenilikçilerin de bu süreci uyguladığı ve uygulamaya devam ettiği açık.
Airbnb, Hippo Water Roller
Airbnb’yi tüm dünya biliyor, öyle değil mi? Girişimcilerin, startup ekosistemindeki pek çok kişinin örnek aldığı bir girişimci, Joe Gebbia. Şirketin temeli, Joe Gebbia’nın oda arkadaşı Brian Chesky’ye para kazanabilecekleri bir fikir bulduğuna dair gönderdiği mail ile atıldı. Kente gelen tasarımcılara kalabilecekleri bir yer bulacaklar; kablosuz internet, çalışma alanı, yer yatağı ve günlük kahvaltı da ayarlayacaklar. Bu mailden dokuz yıl sonra Airbnb, 25 milyar dolarlık değere ulaştı. Joe Gebbia, bu süreci şöyle özetliyor: “Hiç tanışmayan insanlar arasında kuvvetli bir güven sağlama amacındaydım. Tasarımın bunu mümkün kılabileceğine inandım.”
Gündelik hayattan pek çok örnek vermek mümkün: “Hippo Water Roller” projesini ele alalım.
Afrika’da su taşımak için kullanılan klasik bidon yerine fiziki şartlara çok daha uygun bir ürün. Tasarım odaklı düşünmenin insan hayatına ne denli değer kattığının bir göstergesi. Başka bir örnek, çocuklar için MR cihazı. Yetişkinlerin bile ürktüğü bu cihazın çocuklara uygun hale getirilmesi, tasarım odaklı düşünme prensiplerinin yol göstericiliği sayesinde hayata geçirilen iyi bir örnek.
DİĞER BLOG YAZILARI
